• adven 3 - malam terakhir Desember 2023

     

    JAMITA ,15 DESEMBER  2024

    MINGGU ADVEN III

     

    EVANGELIUM: LUKAS 1: 26-38

    JALOONMU MA HOLONG SATIA NI TUHAN I

    Pdt. Tumbur Siahaan, S.Th

     

    I. PATUJOLO

    Haunduhon laho mangulahon na nidok ni Tuhan i ndang ulaon na mura. Ala sipata disuru jolma i mangulahon na suhar tu pamingkirion ni jolma i. Isarana boi idaonta parsuruan ni Jahowa tu si Abraham asa mamelehon anakna si Isak. Ndang pola maol dapot roha molo godang jolma mangolu mangihuthon pikiranna sandiri nang lomo ni rohana sian na mangihuthon lomo ni roha ni Debata. Alai andul marasing na masa na di turpuk on, dung salpu onom bulan barita taringot hatutubu ni Johannes pandidi, disuru Debata surusuruanna si Gabariel tu huta Nazaret. Ditongos laho manjumpai sada parompuan na margoar Maria, pasahathon barita na umarga jala naumbalga panghorhononna. Sada parompuan sian pomparan ni Raja David. Surusuruan Gabariel ditongos Debata laho pasahathon tona na mansai arga naung dipillit Debata si Maria gabe parsidohot laho patulushon sangkap hatuaon ni Debata. Tung tahi na hibul sian Debata do jala na so dipengaruhi pihak na asing pamilliton i. Gabe sada keistimewaan do pamilliton i di si Maria. Sada parompuan na berstatus anak boru naung martunangan, na so marsangap diadopan dongan sahutana, na so mamora alai gabe parhitean ni Debata laho pasauthon sangkap hatuaon i.

    Marhite si Maria ma hatutubu ni Mesias naung disuriranghon angka panurirang di Padan na robi. Dung sahat barita i tu ibana tung tarsonggot do ibana, tubu sungkunsungkun di rohana. Alai migor dipapos surusuruan i do ibana. Di turpuk on tapaihut-ihutma beha do pardalanan ni parjumpaan ni surusuruan i dohot si Maria, na gabe sipahusor-husoronta di Minggu Adven na patoluhon on, dalan panomunomuonta di sad Pesta na balga, i ma Natal. Pesta parningotan ari hatutubu ni Sipalua, Tuhanta Jesus Kristus.

     

    II. HATORANGAN

    Lapatan pandohan “salpu onom bulan”, dung onom bulan ditopot surusuruan si Zakaria/ bulan na paonomhon dung gabegabean si Elisabet. Onom bulan ma jumolo umur ni si Johannes pandidi sian Jesus. Tontu sian sudut pandang hajolmaon ni Jesus do, ai molo sian sudut pandang hadebataon, na so marmula jala na so marujung. Haroro ni surusuruan Gabariel manjumpai si Maria di luat Galilea, di huta Nazaret. Huta na so sangap do huta on dipamerengon ni jolma uju i.

    Molo pinamanat sian sudut pandang hajolmaon, barita hatutubu ni si Johanes pandidi humebat/ sumangap sian barita hatutubu ni Jesus. Ia hatutubu ni si Johanes pandidi dibaritahon di bagas joro na di Jerusalem, hape Jesus dibaritahon di bagas ni si Maria di Nazaret. Hatutubu ni Johanes pandidi dibaritahon tu malim ima Zakaria, hape hatutubu ni Jesus dibaritahon tu parompuan na di huta na metmet. Johanes pandidi tubu di bagas ni malim ima Zakaria, hape hatutubu ni Jesus di bara ni pinahan, jala keluarga na pogos. Hatutubu ni Johanes pandidi godang na umbotosa, hape hatutubu ni Jesus hira so adong na umbotosa. Asa songon naung disuriranghon si Jesaya di Jes. 53: 2,b. “Ndang adong hinauli ni rupana manang hamuliaonna....”

    Alai mangihuthon mata haporseaon, tontu ndang tarbandinghon hamuliaon ni Jesus sian Johanes pandidi. Asa marhite sudut pandang sisongoni do na laho mangajari hita sotung sudut pandang hajolmaon bahenonta laho mananda, nang manghaporseai Ibana. On ma keunikan cara ni Debata laho patuduhon hadirionna, Debata na gabe jolma. Cara ni Debata na tung maol antusan mangihuthon utok-utok ni jolma, alai boi niantusan marhite mata ni haporseaon.

    Boasa panurat Lukas pabotohon dohot unur barita parjumpaan ni surusuruan Gabariel dohot si Maria tunangan ni si Josep na sian pomparan ni si David on? Tontu adong do tahina laho mangondolhon sada hubungan sian barita naung disuriranghon angka panurirang di padan na robi. Paboahon ia Jesus na sorang marhite anak boru na margoar Maria i, tanda hagogok ni padan ni Tuhan i tu angka ompu nasida (pat. Lukas 3: 31).

    Tung songgot do rohana uju na pajumpai ibana dohot surusuruan i. Dung didok surusuruan i “Tabi di ho na niasian! Didongani Tuhan i ma ho!” Hata “tabi” (Yun. Chaire = bergembira; (Ing) rejoice). Pasti do sude jolma tarsonggot molo tompu dijumpai surusuruan, ido umbahen didok si Maria “Parsantabian dia do i ulaning?” Hatiha i, surusuruan Gabariel adop bohi tu si Maria na tongon tarsonggot rohana, alai hot ojak dope patna di tano on. Dibagasan pos ni roha ibana manungkun di bagasan rohana, mamingkirhon na pinasahat ni surusuruan i. Dang laos so ibana di biar ni roha ala na tarsonggoti, adong do respon positif. Mulai ibana marpingkir jala mangalului lapatan ni tona na pinasahat ni surusuruan i. I ma gombaran hajolmaon/ kepribadian ni si Maria, na mansai uli jala topet ma ibana boi gabe ina na boi mamemehon angka na denggan tu anakna.

    Di situasi hatarsonggotannai laos didok surusuruan i “Unang ho mabiar ale Maria, ai dapotan asi ni roha do ho di Debata!” Surusuruan i mangajari si Maria asa  lam marpos ni roha di na mandalani pardalanan ni ngoluna, na sipata godang na sotarduga jumpangsa. Asa molo dung songoni pos ni rohana, jumpangna ma Asi ni roha ni Tuhan i. Hataridaan ni asi ni roha i, marhite posoposo na mian di bortianna, marhite ibana ma sorang Sipalua naung pinarbaga-bagai. Na margoar Jesus, Ibana ma “Anak ni Natumimbul” di Ibana ma hagogok ni habangsa ni si David. Jesus na naeng tinubuhon ni si Maria on ma na gabe raja ni Israel, pomparan ni Jakob. Alai sudut pandang ni si Lukas taringot Israel, ndang sian pardagingon, alai mangihuthon spiritual/ partondion. Ala panurat Lukas sandiri ndang halak Israel, jala hasahatan barita nauli na pinasahatna pe tu angka na di ruar Israel.

    Di ay. 34 tubu sungkun-sungkun si Maria tu surusuruan i. Sungkun-sungkun si Maria on mirip do tu sungkun-sungkun si Zakaria di bindu 1: 18, alai ndang sarupa argana. Didok si Zakaria “Sian dia ma tandaonku i? Ai ahu nunga matua, dongan saripengku pe nunga ganjang umurna.” Ala ni sungkun-sungkun i gabe hona uhum ibana. Ala ndang patut songoni na targoar malim, naung mamoto angka na masa di ompuna naung pinatupa ni Debata. Halongangan napinatupa ni Debata di angka parompuan na hol, si Sarai, Ribka & Rahel, diboto ibana doi. Alai ala so porsea si Zakaria di angka naung masa i, jala na boi do masa i di ripena si Elisabet.

    Asing do molo si Maria, ala na masa tu ibana tung so adong do tudosanna. Sada hal na istimewa do na masa tu ibana. Ndang mangido tanda ibana sian surusuruan i songon si Zakaria, ala ndang adong na masa di padan na robi gabe tudosonna. Na gabe tubu di rohana “Songon dia ma pangalaho ni i, ai so adong hutanda baoa”. Hata mananda (Yun. Epei andra ou ginosko =  (Ing) Since a man not i know =  hubungan intim/ seksual.) Dialusi surusuruan i ma: “Songgopan ni Tondi Parbadia ma ho; ala ni i na badia do dohonon na tubu i, Anak ni Debata.”

    Hamamasa partubu ni boni na sian Tondi Porbadia di bortian ni si Maria, ndang adong campur tangan sian pihak na asing, nda holan sian Tondi Porbadia. Marhite buku na badia, boi idaonta ulaon ni Tondi Porbadia na umbalga ima pasangaphon Jesus Kristus. Tondi Porbadia pasangaphon Jesus Kristus marhite na mambahen Jesus gabe posoposo na sorang sian anak boru margoar Maria. Jesus do na gabe pamusatan ni ulaon ni Tondi Porbadia, ndang si Maria. Si Maria holan parhitean jala sahalak jolma na dapotan sangap jala dapotan pasupasu na bolon gabe ina ni Tuhan Jesus. Sarupa do songon jolma na asing hajolmaon ni si Maria. Jolma biasa do ibana, alai ibana ma na gabe songon parhitean sude jolma na somal tading di bagas ni natorasna, na so malim manang na so panurirang. Alai tarpilit do ibana gabe ina ni Sipalua i.

    Di ay. 36 dipabotohon ia sisolhotna si Elisabet na targoar hol marhangoluan anak; jala onom bulan ma umurna di bortian. Nang pe ndang mangido tanda si Maria songon si Zakaria, alai dilehon Debata do sada tanda marhite si Elisabet. Suang songoni ma boi masa di hadirion ni si Maria. Sian na masa on boi putihonta sada parsiajaran, ia parsaoranta dohot Debata boi gabe sada hagogoon tu dongan na asing, angka dongan sahaporseaon. Songoni ma ngolu ni hakristenonta patuduhon sada parsaoran angka na porseai tu Debata, suang songon maradophon angka donganta. Ringkot do pajumpang si Maria dohot si Elisabet asa marsitungkolan nasida jala marsiapulan.

    Di ay. 37 didok “Ai ndang adong na so tarpatupa Debata”. Saluhut jolma sai adong do keterbatasanna, si Elisabet jolma na hol, si Maria dang dope mardongan saripe. Alai nang si Elisabet dohot si Maria rap marnampuna Ama na gok huaso. Sian na masa  tu na dua parompuan on, mangajari hita asa unang olo hita ala hagaleonta, gabe manundati sangkap ni Debata marhite ngolunta. Tapasahat ma sude hagaleontai tu adopan ni Debata, asa Ibana na paturehon ngolunta.

    Di ay.38 didok si Maria “Naposo ni Tuhan i do ahu. Sai saut ma tu ahu songon na nidokmi!” Dipatuduhon si Maria do balga ni haporseaonna. Rade do ibana mangulahon songon parsuru ni Tuhan i. Haoloon ni si Maria, haundukonna tu sangkap hatuaon na sian Debata gabe sada pangalaho na patut sitiruon ni angka na porsea. Songoni ma haradeon ni ngolunta, naeng pangkeon ni Tuhan i pasauthon lomo ni rohaNa marhite parngoluonta.

     

    III. PANIMPULI

    Barita las niroha na pinasahat ni surusuruan tu si Maria uju i, sahat do gonghon na tu hita sisaonari. Alai tung maol do sipata jolma i manjanghon barita las ni roha i, sai tartait dope jolma i laho mangihuthon dalan pikkiran na sandiri. Marhite turpuk on diajari do hita asa olo paundukhon dirinta di toru ni huaso ni Tuhan i. Asa boi sahat nang tu hita barita las ni roha na sian Tuhan i, ringkot adong hamubaon, paeserephon rohanta di adopan ni Tuhan i, gabe sipangoloi jala na sai hobas mangulahon parsuru ni Tuhan i. Ai di angka pangalaho na songoni do talup jala boi hasahatan nang hasasaut tahi ni Debata.

    Memang tu so tardodo jolma do dalan pikiran ni Debata. Asa songon si Maria ma hita, nang pe ndang tarjalo utok-utokna alai porsea do ibana, angka na masa di pardalanan ni ngoluna ndang lingkang sian campur tangan ni Debata. Asa songon pos ni rohanai ma nang pos ni rohanta, paboa umbotoan do Tuhani angka aha na dumenggan di ngolunta martimbangkon dirinta sandiri. Asal ma sai porsea, unduk di toru huaso ni Tuhani jala satia mangoloi nang mangulahon na sinangkapan ni roha ni Tuhan i. amen.

     

     

     

     

     

     

     

     

     

    MINGGU, 22 DESEMBER 2024

    ADVEN IV

     

    EVANGELIUM : JESAYA 60: 1-7

     HEHE GABE PANONDANG

    Pdt. Tumbur Siahaan, S.Th

     

    I. PATUJOLO

    Disurathon si Jesaya hata ni Debata na pinasahatna tu bangsoNai, diombas naeng marujung nama ngoluna. Hata na gabe patoguhon, paposhon jala na mangonjar semangat nasida naung sanga maheu uju di habuangan i. Naeng lehononna sinondang na manondangi ngolu ni bangso i, ala sitaonon nasailaon i. Tung mangholom do panghilalaan nasida hinorhon ni parungkilon ni ngolu saleleng di habuangan i. Ndang tolap nasida be mangalangka, mandalani ngolu ala ni haholomon i. Ingkon adong nama sinondang na manondangi pardalanan nasida, asa marhite sinondang i, mangolu ma muse panghirimon nasida jala tarapul.

    Gombaran haholomon ngolu ni jolma isarana panghilalaan mabiar, ala borat ni sitaonon, panghilalaan na sai mandele ala ndang adong be panghirimon i, ndang adong be panggorak ni roha uju mangulahon dosa, ndang maila be mangulahon dosa, mangasahon pingkiran nang rohana sandiri. Songoni ma parngoluan ni jolma na tarrante huaso ni portibi on. Lam mandao ngolu ni jolma sian dalan ni Debata. Songon na hea nialaman ni bangso Israel uju di habuangan Babel i, boi do tong masa di partingkian sisaonari on. Tung godang do na mambahen holom ngolu ni jolma, di sude partingkian mulai sian na jolo sahat tu saonari sai adong be hamaolon i.

    Di Minggu Adven na paopathon on, naeng begeontansoara ni si Jesaya bagian na patoluhon on uju disaringarhon tu tonga-tonga ni bangso Israel, jala laos na naeng tapahusor-husor di rohanta ganup. Dimotivasi muse bangso i asa hehe sian ngolu na gale, maheu jala mandele nasailaon, jala asa marsinondang muse singkat ni ngolu na holom saleleng on. Ala Debata sandiri nama na paulihon nasida sian hadadabu ni ngolu nasida. Laos ido nuaeng gabe barita las ni roha di hita dipanomu-nomuonta di haroro ni Pesta Natal, parningotan ari hatutubu ni Sipalua, Panondang na tutu na gabe hagogok ni na sinuriranghon angka panurirang di Padan na Robi

     

    II. HATORANGAN NI TURPUK

    Molo tapamanat bola lampu listrik di ganup bagasta, boi mangolu molo marsiainan bola lampu i tu bona ni arus listrik marhite kabel. I do gombaran sinondang ni jolma, boi marsinondang jolma i ala marsada, terhubung denggan tu bona ni sinondang i, ima Tuhan i. Nunga diparhite Tuhan i panurirang Jesaya na gabe saluran/ “kabel listrik” asa denggan muse hubungan ni jolma i tu Debata, asa boi mangolu sinondang i. I do na naeng janghonon ni bangso i. Hubungan naung sanga putus, umbahen gabe tarbuang nasida, gabe dipauli Tuhan i muse gabe mulak denggan jolmai maradophon Debata.

    Haheheon ni bangso Israel ala naung sahat panondang di tonga-tonga nasida, boi nasida dipalua Tuhan i sian habuangan Babel. Sinondang ni Tuhan i boi digombarhon songon mata ni ari na mulop ganup manogot. Sinondang na mangalehon panghirimon na imbaru. Uju sinondang ni Tuhan i marsinondang di ngolunta mangihutma hamuliaonNa gabe patar marhite ngolu ni bangsona, angka na porseai. Dipillit Tuhan i bangso Israel ujui laos pahusorhon nasida sian linggoman ni haholomon tu sondang hatiuronNa. Suang songoni ma hita na tardok Kristen, naung manjanghon sondang ni Kristus i. Ibana do hagogok ni Sinondang naung dipasahat tu tonga-tonga ni bangso Israel ujui.

    Diigil Tuhan i sian hita asa saleleng mangolu di portibi on, asa gabe panondang dohot pasupasu tu na humaliang hita. Diondolhon Tuhan Jesus do muse di jamitana di Mateus 5:4 paboa hita do panondnag ni portibi on. Sinondang na ro sian Tuhan i, naung manondangi hita, laos gabe manondangi angka jolma na adong di humaiangta. Molo naeng tarida siondang ni sada palito, tontu ingkon peakhonon do di inganan na guminjang. Lapatanna, molo naeng tarida sinondangta, ingkon maringan di ginjang, tumimbo ma kualitas ni ngolunta martimbanghon na asing. Asa patut gabe sitiruon tu angka jolma na asing. I do umbahen digombarhon molo palito ingkon maringan di inganan na guminjang, asa boi manondangi humaliangna, asa sumisi angka na holom i.

    Haholomon na masa di parngoluon ni bangso Israel, uju di habuangan Babel i, ubaon ni Debata nama gabe hatiuron. Haholomon ni ngolu hinorhon ni ragam ni habeniton/ penindasan na nialaman ni bangso i paluaonNa gabe songon bintang na sai marsinondang di borngin ni ari. Nang pe sipata ingkon aeon ni bangso i sangombas songon upa ni dosa nasida gabe mangae na bernit nasida, alai molo holong ni Tuhan i sai torus do paihut-ihut nasida. I ma marhite haluaon sian rante ni sibolis i, gabe jolma na merdeka jala hehe sian hadabuan na bagas, dipaune Tuhan i tu lam dengganna parngoluon nasida, gabe “bintang” na sai marsinondang, pasisihon haholomon i.

    Molo saleleng na tarbuang i nasida, dang adong nanggo sada bangso na pasangaphon nasida ala ni leana parngoluon nasida. Alai dung patar sinondang ni Tuhan i di nasida gabe torop bangso mandapothon nasida. Suang songoni ma nang angka raja di portibi on mandapothon nasida. Di sada sisi boi do tarida hasasaut ni hata panurirang Trito Jesaya on molo taida hamajuon ni bangso Israel na parpudi on. Sistem pertahanan dohot keamanan ni negara na tercanggih adong di nasida. Sistem teknologi pertanian na canggih na boi manguba tano tungil, tano bangkal-bangkal gabe inganan hatubuan ragam ni suansuanan na produktif. Sian i boi nasida eksportir buah-buahan, sayur-sayuran tu manca negara. Nang pe di sisi na asing hagogok ni hata panurirang on martudu-tudu tu Kristus, Mesias naung pinarbaga i.  Dung patar sinondang ni Kristus, na gabe taruli saluhut bangso dohot harajaon na adong di portibi on gabe siihuthon Kristus.

    Turpuk on boi dohonon marisihon panghirimon di Mesias na mamboan haimbaruon/ pemulihan ni ngolu ni bangso naung sanga sego i. Patar do i tarida dihamumulak ni bangso i sian habuangan Babel mandapothon tano ni ompu nasida, na gabe bona pasogit nasida. Mulak nasida tu bona pasogit, paulihon nasida ma angka  huta, porlakna naung sanga sego i, lumobi ma pangalaho nasida gabe marhaimbaruon. Pangalaho na boi mambahen sonang roha ni Debata tu nasida. Di na pauliulihon sude angka naung sanga sego i, saluhutna mardalan di toru ni sinondang na sian Tuhan i.

    Molo tapamanat di ay. 4 -7, dang holan manggombarhon hamumulak ni bangso i sian habuangan i, alai lobi sian i gabe marrongoman mandapothon nasida angka bangso na asing tu Jerusalem/ Sion. Sian huta Sion on ma patar idaon ni angka bangso hatiuron nang hamuliaon ni Debata marhite hinauli, hinadenggan ni huta Sion nang pangisina. Huta na maduma, sonang sohariboriboan saluhut pangisina ditumpak Debata. Saut do angka naung binagabagahon ni Debata gabe bangso na tarpasupasu nasida mangingani tano parpadanani.

    Gabe tangkas ma tarida saluhutna proses pemulihon/ Debata na pauliulihon bangso i di na turun tu nasida hamoraon ni laut nang hinagok ni angka parbegu ro tu nasida. Isarani angka unto, hoda parhuli, angka sere dohot daupa suang songoni angka parhobas na marhobas laho paturehon huta Jerusalem/ Sion gabe huta na mansai uli. Tung marbalik do kondisi ni huta i sian na sego gabe huta na uli, na mora jala gok pasupasu. Molo idaonta Israel sisonari, boi dohonon saut do manjadi na sinuriranghon si Trito Jesaya on. Alai dang apala i dope hagogok ni hata bagabaga i, Jerusalem na imbaru songon jamita ni Tuhan Jesus do anggo unok ni hata panurirangon di padan na robi. Tung i do na gabe sambulo ni tondi ni angka na porsea di Tuhan i.

     

    III. PANIMPULI

    Turpuk on pangoluhon panghirimon di balga ni huaso ni Debata laho paulihon naung sego i (pemulihan ni Debata maradophon bangsoNa). Sian pengalaman ni ngolu ni bangso i naung pinalua ni Debata sian habuangan Babel gabe paingothon hita, paboa dang adong na boi manundati, mangambati tahi ni Debata. Lumobi tahi na laho pauliulihon bangsona hinorhon ni sitaonon bolon na songgop tu parngoluonna. Songoni ma nang panghirimonta di ngolunta si nuaeng on. Marhuaso do Tuhan i laho manguba ngolunta na paet i gabe tonggi, na holom i gabe tiur, na so marlapatan i gabe marlapatan tu humaliangta, asalma sai rade hita manjanghon tanganNa na gok huaso i, laho manguba hita tu parngoluon na dumenggan.

    Di Minggu Adven na paopathon on dipangido asa hehe jala marsinondang hita. Memang molo borhat sian hadirionta sandiri tung na so tolap do hita. Diboto Tuhan i do i, ido umbahen sai dipangkulingi hita marhite hataNa. Ido na margogoihon hita asa boi hehe sian hatarpodoman ni ngolunta nasailaon. Hatarpodomon i, isara ni pandelean, halosohon, hamalason jala roha diri. Ingkon tadingkononta i lumobi di na manomunomu haroro Sondang na sintong i, ima Tuhan Jesus na naeng pestahononta ari parningotan hatutubuNa, pesta Natal.

    Laos sai mangolu ma sinondang naung sahat di ngolunta on. Sumisi ma angka ragam ni haholomon i. Haholomon isarani ngolunta na sai diihoti haportibion, na sai tartait dope mangulahon sangkap-sangkap ni roha na digohi sibolisi. Diigil Tuhan i sian hita asa manongtong marsinondang hita manondangi hagolapon na sai mian dope di humaliangta. Ingkon talu bahenonta sude haholomon i mardonganhon Debata. Antong sai tajanghon ma Sondang hatiuron na sian Tuhan i, asa hot marsinondang hita, amen.

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

    SELASA, 24 DESEMBER 2024

    BORNGIN NATAL  

     

    EVANGELIUM: I LUKAS 2: 8-14

    HALALAS NI ROHA GODANG TU SALUHUT BANGSO

    Pdt. Tumbur Siahaan, S.Th

     

    I. PATUJOLO

    Molo tapamanat angka na masa di ombas on, godang dope na mambibiari parngoluonta. Hinorhon ni pandemi Covid (2019 – 2021) naung salpu i, perkeonomian ni torop bangso nang negaranta dibagasan sipauliulion dope. Ala ekonomi global na bermasalah on sai adong do pangontakna di angka pengusaha na torop parkarejona. Adong na deba patupahon penutupan perusahaan, gabe martamba ma pengangguran, adong na patupahon pengurangan parkarejona gabe godang nang hona PHK. Angka na masa on manghorhon tu lam timbona ulaon hajahaton, isarana martamba angka begal, pencopet, panangko dna. Tingkat hapogoson ni pardagingon on boi sajo pagalehon haporseaon nang lam tu galena keperdulian sosial di tonga-tonga ni parngoluonta.

    Gombaran ni ngolu na masa sinuaeng on, tong do hea masa di tonga-tonga ni bangso Israel uju i di na gok kesenjangan sosial. Angka pangituai na marhobas di bagas joro madabu tu ulaon rutinisme nang kemunafikan, panggomgomi gabe boneka ni penjajah Rom, angka na mora gabe menindas angka na pogos. Alai dibalik ni i sai adong dope na sai paimaimahon haroro ni Mesias na binagabagahon di Padan na Robi, na dihaposi boi paluahon nasida sian gomgoman ni penjajah, nang na boi manguba parsorion ni ngolu sian hadadabu ni nasida. Lumobi ma di angka masyarakat “kelas bawah” na jotjot gabe korban ketidakadilan ni penguasa nang pengusaha. Sai mangolu dope di nasida panghirimon di haroro ni Mesias na sian Debata laho paluahon jala na mangalehon hadengganon ni parngoluon ni bangso i.

    Di jamita borngin Natal on, i ma na gabe alus ni panghirimon torop jolma di tonga-tonga ni bangso i. Di na ro surusuruan ni Debata pasahathon barita las ni roha godang tu nasida. Angka parmahan do jumolo gabe hasahatan ni barita i. Boasa tu angka parmahan? I do na songon parhitean torop jolma ujui, masyarakat “kelas bawah” alai marpangalaho na satia laho manjaga angka na pinarmahanna. Di nasida na sai mangolu dope panghirimon di haroro ni Mesias ni Debata.

     

    II. HATORANGAN NI TURPUK

    Mangihuthon angka penafsir, ia ladang inganan ni parmahan na manjaga angka dorbia/ biru-biru i, hira 2,3 Km daona sian huta hatubuan ni Jesus ima Betlehem. Panurat Lukas memang dang apala patoranghon letak geografis, na rumingkot di ibana patoranghon ulaon ni parmahan di ladang i, arian nang borngin sai rap dohot na pinarmahanna. Sai na sigop do nasida manjaga angka dorbia i, sotung adong angka binatang panoro laho mamolgak birubiru i, nang angka panangko laho manangko angka birubiru i. Lumobi ma molo borngin, ingkon sai dungo nasida. Ala jumotjot do panangko mangula ulaonna. Jadi mansai jarang do nasida boi menikmati hademakon di bornginnai.

    Haholomon di borngin dohot mambahen situasi kontras diharoro ni surusuruan di borngin i, rap mardongan hamuliaon pardisurgo na manondangi angka parmahani. Borngin na holom huhut hohom, di na satongkin i gabe mansai ribur ala ende pujian parangan pardisurgo marsaringar di tonga-tonga ni angka parmahani i. Dihatarsonggoton nang biar ni roha nasida, laos didok surusuruan i ”unang mabiar hamu; ai barita halalas ni roha godang do huboan tu hamuna, parsaulian ni sandok bangso (Yun. Panti to lao; Ingg. All the people = sasintongna martudutudu tu bangso Israel). Ala konteks Lukas bindu 1 – 2, gumodang manaringoti haluan bangso Israel (pat. Luk. 1: 68, 72-74; 2: 32). Hata Yunani “laos” di surat ni si Lukas dilapati martudutudu tu bangso Israel. Jadi boi diantusi angka parmahani, na parsidohot do nasida taruli di barita las ni roha godang i. Didok do muse di ay. 10 & 11, hata “hamu” (Yun. Hymin) laho mangondolhon parsidohotan nasida hasahatan ni barita i.

    Adong tolu hal na gabe ojahan ni barita na binoan ni surusuruan on tardok barita las ni roha godang; parjolo, ia barita on marisihon barita na uli taringot halalas ni roha godang. Hata “barita” (Yun. Euangelizomai = memberitakan kabar baik, memberitakan sesuatu yang baik). Las ni roha na nihataan dison dang las ni roha na somal, alai las ni roha godang (Yun. Charan megalen). Haru barita hatutubu ni si Johanes pandidi tardok barita las ni roha, lumobi ma barita hatutubu ni Sipalua i. Boi idaonta angka parangan pardisurgo na binaritahon ni si Lukas on gok las ni roha mamujimuji Tuhan i (2: 13-14). Suang songoni pamujian ni angka parmahan (2: 20) dung sahat barita i tu nasida migor borhat nasida tu Betlehem.

    Paduahon, barita on marisihon haluaon na balga jala godang na hinanghamna (2:11). Molo tapamanat di ay. on tarida angka goar na dipasahat tu Jesus; Sipalua, Kristus, Tuhan, pomparan ni si Daud. Jotjot do tarida angka goar on molo taparatehon di bindu 1 – 2. Isarana di 1: 69 ia haluaon sian Debata diaithon tu pomparan ni si Daud. Di bindu 2: 26 tu si Simeon dipaboa Tondi Porbadia paboa na so mate ibana so jumolo mangida Kristus Tuhani. Hadodomu ni 4 gelar di ay. 11 on, patuduhon sada ondolan ia posoposo na tubu di bara ni pinahan di Betlehem, posoposo na luar biasa, gabe barita haluaon na bolon.

    Patoluhon, barita on marisihon hadameon na manghamham saluhutna na di tano on (2:14). Hata “tano on” (Yun. Kosmik : martudutudu tu saluhut alam semesta). Tung saluhutna na tinompa ni Debata taruli di hadameon na sian Tuhan i. Di ay. 14 on tangkas idaonta kontras ni hata: surgo – tano; Debata – jolma. Hatutubu ni Jesus mamboan pamujian tu Debata na di surgo, laos mangihut hadameon na di tano on, di angka jolma na hinalomohon ni Debata.

    Sian ay. 14 on, gabe boi putihonta taringot “hadameon” (Yun. Eirene) na dibasabasahon marhitehite hatutubu ni Jesus. Hadameon on tartait tu pardomuan na uli, i ma surgo dohot tano on; Debata dohot jolma. Hadameon on dibasabasahon tu nasa jolma halomoanNa, (Yun. Anthropoi eudokias = manusia yang berkenan kepadaNya). Hata on martudutudu tu bangso na pinillit ni Debata, jala na tu nasida lomo roha ni Debata pasahathon pasu-pasuNa. Ia konteks Lukas 1 – 2 patuduhon Debata na mamaratehon nasa  jolma na mananda hagaleonna (1: 46 – 48), jala na mabiar maradophon Debata (1: 50). Alai sabalikna dihasogohon Debata do jolma na ginjang roha (1: 51 – 52).

    Barita na binoan ni surusuruan tu angka parmahan on gabe barita na bolon, na tar sar. Ala haroro ni Sipalua nunga nunga mansai leleng dipaima nasida nang ompunasida. Mamungka sian angka panurirang di Padan na Robi, sahat tu 400 taon na parpudi dung so adong be manurirangi angka panurirang dung si Maleaki. Didok ma ombas i Zaman antara dua perjanjian. Porsea do nasida ia Mesias i, ima na paluahon nasida sian rante na mangihoti saleleng on. Angka huaso ni penjajah nang huaso ni dosa na manghurung nasida nasailaon i. Marhite Mesias Sipalua i ma dihirim nasida muse jongjong harajaon songon uju nirajaan si Daud bangso i.

    Mangihuthon angka pande bisuk, surusuruan na pasahathon barita taringot hatutubu ni Jesus tu angka parmahan i margoar “Migdal-Eder = Menara Eder. Inganan i ma parmianan angka biru-biru na gabe pelean situtungon na pinasahat ni malim di bagas joro, pelean hasesaan ni dosa. Pelean situtungon on paingothon bangso i paboa tung mansai maol do laho mandalanhon uhum di Padan na Robi (Taurat Musa). Ala ni maolna dirajumi ma godang dosa nasida. Siala ni i ringkot ma patupaon pelean situtungon i, marhitehite birubiru na so marlaok, na sineat di bagas joro di Jerusalem.

    Uju surusuruan ni Tuhan i pabotohon naung tubu di borngin i Sipalua (Mesias), marlapatan dang ringkot be nasida patupahon pelean situtungon i songon na somal niula nasida nasailaon i, (Heber 10: 10 – 14). Ala nunga jumpa be birubiru ni Debata na gabe singkat ni angka pelean situtungon i na tubu di Betlehem borngin i. Ibana do na mangalehon jaminan  haluaon tu nasida (Rom 5: 9 – 10). Di angka parmahan, Sipalua na tubu i paluahon nasida sian uhum Taurat laos manggohi tuntutan uhum i (Mateus 5: 17).

     

     

     

    III. PANIMPULI

    Natal i ma ari naung binuhul ni Debata sian najolo na digohi di ari parsorang ni Jesus di bara ni pinahan di Betlehem. Hamamasa ni hatutubu ni Sipalua di huta Betlehem huta na faktual adong sahat tu partingkian saonari. 700 taon andorang so tubu Sipalua, panurirang Mika nunga manurirangkon huta Betlehem gabe hatubuan ni Mesias i. Barita Natal na sahat tu angka parmahan i, gabe barita las ni roha godang ala Debata manggohi padanNa. Satia do Ibana jala konsisten diangka padan naung niuarihonNa marhite angka naposoNai. Taruli ma nang hita saluhutna na mamestahon borngin Natal di ombas on, ala nunga tajanghon posoposo na tubu di Betlehem 2000 taon naung salpu di rohanta ganup marsada-sada.

    Las ni roha godang naung sahat tu hita di borngin Natal on, i ma patubuhon panghirimon na mangolu di hita asa martamba ma haringgason laho mulaulaon jala pasangaphon Debata naung jumolo mamasumasu ngolunta. Tontu istimewa do las ni rohanta molo jumpa bulan Desember, godang do basa-basa ni Tuhan na boi idaonta jala daionta. Asa songon las ni roha angka parmahan i, dipataridahon borhat tu Betlehem laho mamereng huhut manomba posoposo na imbaru tubu i, songoni ma nang hita. Tarajumi do naung sorang Jesus i di rohanta, asa gabe lam hobas ma hita laho mamuji nang pasangaphon Ibana. Molo nunga mian Ibana di roha nang ngolunta, bolong ma hagangguon, hatahuton, laos tubu ma singkat ni i semangat na imbaru, nang las ni roha godang di hita. Amen.

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

    RABU, 25 DESEMBER 2024

    NATAL I

    EVANGELIUM: HEBER 1, 5-12

    MANOMBA JESUS ANAK NI DEBATA

    Pdt. Tumbur Siahaan, S.Th

     

    I. PATUJOLO

    Andorang so turpuk on, dipatorang panurat Heber hatimbulon ni Jesus martimbanghon angka panurirang na di Padan na Robi. Di turpuk on dipatorang Jesus do na tumimbul martimbanghon angka surusuruan. Di hata Gorik ia suruauruan digoari “anggeloi” jala di hata Heber digoari “mal’akim”. Lapatan ni hata na dua i: siboan barita manang surusuruan ni Debata”. Marhite nasida ma ditongos Debata tonaNa tu angka jolma.

    Pangantusion na songon jot-jot menganggap ia surusuruan i humebat jala umpita martimbanghon jolma. Boasa? Ala dianggap ia jolma i jotjot mangulahon na jahat alai molo surusuruan manguahon lomo ni roha ni Debata. Laos adong muse pangantusion ia surusuruan gabe parhitean ni jolma tu Debata. Asa marhite turpuk jamita Natal on ma diondolhon ia Anak ni Debata dao tumimbul martimbanghon surusuruan. Tung na so adong do tarsurat di Buku na badia i ia surusuruan digoari “anak”. Marhite turpuk on, Jesus do na gabe parhitean ni jolma tu Debata, jala holan Ibana do.

    Borhat sian pangantusion na songon i ma, ia jamita di pesta Natal parjolo on, naeng ma pasangaphonta Ibana, ala olo Ibana patotoru dirina, Debata gabe jolma tubu di bara ni pinahan di Betlehem. Marhite Ibana ma digohi padan ni Debata di Padan na Robi, sitobus dosa ni portibi on, gabe sipalua di hita jolma. Debata sandiri pasingkophon panobusion i, ndang marlapatan be angka pelean situtuongon bahen hasesaan ni dosa songon na pinatupa ni angka malim di bagas joro.

     

    II. HATORANGAN NI TURPUK

    Didok di turpuk on paboa Jesus do na tumimbul martimbanghon surusuruan, alasanna: parjolo, ala haadonganna na manongtong ndang marmula jala dang marujung, Ibana do bonana jala ujungna. Ibana do alpa nang omega, ido patuduhon hadebataonna. Paduahon i ma haadonganna na tardok “Jolma-Debata” na pinatimbo, pat. Psalm 2:7 hata ni Jahowa “AnakHu do Ho, sadarion do ho Hutubuhon.” Suang songoni di 2 Sam.7: 14 didok: “Ahu gabe Amana, jala Ibana gabe anakHu.” Sian dua ayat on dilapati paboa Ibana na lobi marmulia, jala na lobi timbo, nang pe pangantusion tipologis do ayat i. Hata na dihatahon taringot tu si Salomo di 2 Sam., dihonahon tu Tuhan Jesus.

    Mulai ay. 6 di turpk on dipapatar aha na gabe hak-hak Anak ni Debata, i ma: “Na parjolo tubu i” (yang sulung). Lapatan Anak sasadasa ni Ama i, naung adong andorang so ditompa dope portibi on jala Tuhan ni saluhut nasa na tinompa (Psalm 89: 27). Laos Ibana hapatean jala parmulaan ni nasa na adong dung jolo ditogihon Ibana torop anak tu hasangapon (2:10). Hasangapon Anak ni Debata dipatorang marhite sian angka ayat di buku Psalmen, na pataridahon hak nang kedudukan Anak i martimbanghon kedudukan ni surusuruan (Pat. Psalm 97).

    Surusuruan sasintongna makhluk na tinompa ni Debata, jala kedudukanna tumoru sian na manompa, i ma Jesus. Alai di hamamasa ni Natal, panurat Heber patoranghon “tumoru Anak i satongkin sian surusuruan (2:7 “Otik dipaoru Ho Ibana tu toru ni angka surusuruan). Dung pe singkop diula Anak i songon na sinuru ni Ama i, gabe “Saluhutna do dipatunduk ho tu toru ni patNa.” Ai di na pinatundukNa i saluhutna i tu Ibana, dang adong tading, na so unduk tu Ibana; alai anggo nuaeng, ndang tarida dope, naung tunduk tu Ibana saluhutna i.

    Molo tapamanat di ay.7 paboa angka surusuruan i boi diuba songon api na marjimbur-jimbur hombar tu lomo ni panompana (pat. Psalm 104:4). On ma sada bukti ia pangantusion ni halak Israel taringot tu surusuruan i kedudukanna di toru (subordinasi) ni Jesus Kristus. Jadi i do gabe ojahan umbahen angka surusuruan i manomba Jesus Kristus. Tung tangkas do kedudukan ni surusuruan i na gabe parhobas ni Tuhan i. Parhobas na mangulahon parsuru ni Tuanna. Tuanna i ima Jesus Kristus na marhabangsa di habangsaNa, na ingkon pujionna, sombaonna gabe Tuhanna.

    Di ay.8 dohot udutna didok “Ro di salelenglelengna do habangsaMi, tungkot hatigoran do tungkot harajaonMi.” Didok do Kristus i Debata, nang Raja na marhasangapon. Memang panurat Heber on godang do manguhal na tarsurat di buku Psalmen, isarana jotjot digombarhon ia Jesus i pomparan ni raja Daud, jala harajaonNa songon harajaon ni raja Daud, na tarbarita sahat rodi dia. Balga ni harajaon ni si Daud ala satia jala mangulahon lomo ni roha ni Debata naung mamillit ibana. Songoni ma gombaran ni harajaonNa, jala ido na godang diparsinta angka Israel di sada panghirimon di haroro ni Mesias di tonga-tonga nasida na paluahon nasida sian gomgoman ni na patundukhon nasida.

    Pangalaho harajaon si songon on patuduhon harajaon na bonar jala na sintong, na so adong tudosanna martimbanghon harajaon na asing di portibi on. Ala gumodang do harajaon na asing i patupahon angka halumlamon, penindasan tu angka jolma na gale. Godang do harajaon na di portibi on madabu tu pangalaho pandoboan, memperkaya diri jala dang mabiar mangulahon na so uhum. Harajaon ni Kristus sasintongna tarida hagogokna di haroroNa na paduahalihon. Molo na di portibi on harajaon ni si Daud do na boi gabe tudosanna.

    Asa songon tujuan ni surat on laho paposhon roha ni siihuthon Kristus na sian horong ugamo Jahudi hian unang gale hinorhon ni borat ni panosak ni portibi on ala ni haporseaonna tu Jesus. I do umbahen godang ditaringoti angka panurirang, malim nang surusuruan di buku Heber on. Jesus do na gabe unok ni haporseaon nasida. Jesus do na gabe hagogok ni angka hata panurirang di Padan na Robi.  Ibana do na gabe hagogok holong ni Debata, marhite hatutubuna di Betlehem, Debata gabe jolma.

    Nunga dihamonanghon Ibana nasa jolma na saaleleng on tarrante binahen ni huaso ni sibolis. Asa unang be alang jolma i sapala naung diundukhon manghaporseai Jesus gabe silua na umarga di ngoluna. Natal, i ma silua ni Debata na pinasahatna tu jolma asa taruli di haluaon i. Ibana nama na gabe hatuaon, las ni roha jala na sai tongtong mangalehon panghirimon na mangolu di hita, asa manahan hita di ragam ni na manosak nang na mangela-ela ngolunta.

     

    III. PANIMPULI

    Di pesta Natal on diarahon surat Heber on do hita asa las ni rohanta manjanghon Jesus Sipalua i. dipapos rohanta paboa dang adong na boi mambahen ganggu rohanta di Hadebataon ni Jesus, nang pe targoar Ibana “Anak ni Debata”. Memang sai adong do angka aliran ugamo na lipe di humaliangta na sai marusaha laho pasotsothon ajaranna na lipe i. Isarani aliran Mormon na mandok ia Jesus sada sian angka anak ni Debata na gabe Tuhan. Suang songon i aliran Saksi Jahowa na mangajarhon ia Jesus di na mamuhai haadonganna digoari surusuruan na margoar Mikael. Angka poda na lipe on ma sipata na boi mangaliluhon haporseaon ni halak Kristen si nuaeng on.

    Marhite jamita Natal on, na marojahan sian buku Heber on boi lam tang haporseaonta, martamba nang parbinotoan taringot tu Kristologi jala dang mura angka ianakhonta dililuhon angka parpoda na lipe i. Lam bagas panandaonta di Jesus Sipalua i, lam solhot hita tu lambungNa jala lam hibul ngolunta tapasahat na gabe pelean na mangolu tanda mauliate ni rohanta. Ibana do Tuhan na mangatasi angka tuhan na sai disomba na so siihuthon Kristus di portibi on. Alai di sada tingki ingkon unduk do nasa harajaon na adong di portibi on tu adopanNa. Ai Ibana do Anak ni Debata na marhuraja saleleng ni lelengna. Amen...   

     

     

     

     

     

    KAMIS,  26 DESEMBER 2024

    NATAL II

    EVANGELIUM: PSALM 98 :1-9

    NUNGA DIPAPATAR TUHANI HALUAON DI HITA

    Pdt. Tumbur Siahaan, S.Th

     

    I. PATUJOLO

    Psalmen 98 on sarombang tu na ginoaran psalmen na mangondolhon hahuasaon ni Debata songon sada Raja naung manghamonanghon sada parporangan (93, 95 – 99). Turpuk on marisihonpanindangion dohot pamujion ala haluaon na pinatupa ni Debata maradophon bangso Israel. Dipapuji-puji parPsalmen on Debata ala balga ni holong satiaNa tu bangsoNa i. Nang pe jotjot bangso i manimbil sian dalan hasintongan i, alai sai torus do diingot Debata padanNa maradophon bangso i. Pujipujian di Psalmen on bidang do hinanghamna, parjolo patuduhon pujipujian sian angka jolma na pinillitNa i (1 - 3), paduahon saluhut jolma pangisi ni portibi on ( 4 - 6), patoluhon pamujian na pinasahat ni saluhut nasa na tinompoa, tano dohot lau rodi sude pangisina  (7 – 9).

    Molo tarimang-rimangi di parngoluonta on, tung godang do sasintongna na boi mambahen demak panghilalaonta jala mansai sonang soharibo-riboan. Ala ni i gabe taronjar rohanta pasahathon pamujion i tu Debata. Nang pe sabalikna godang do tong jolma i na bangkol manghamauliatehon angka denggan basa ni Jahowa naung sahat di ngoluna. Di pesta Natal na paduahon on, marhite Psalmen on naeng pahusorhuoronta balga ni parpambahenan ni Debata di ngolunta, lumobi dibagasan Jesus Tuhantai. I ma apala ojahan ni las rohanta sadarion, songon las ni roha parpsalmen i. Tasigati ma jo hamoraon ni hata ni Debata marhite turpuk jamita on.

     

    II. HATORANGAN NI TURPUK

    Adong dua hamamasa haluaon bolon na pinatupa ni Debata di pardalanan ni bangso Israel na mansai lohot di roha nang pikiran ni bangsoNa i, jala na sai dimemehon sian sundut tu sundut. I ma haluaon sian parhatobanan Misir dohot sian tano habuangan Babel. Sian sejarah na dua on ma gabe dasor nasida pasahathon pujipujian nang hasangapon tu Debata. Tung tanda halongangan do na masa i di ngolu ni bangsoNa i nang diadopan bangso na asing pe. Sai na monang do di parporangan bangsoNa i, ala Debata na mandongani nasida. Saluhutna naung pinatupa ni Debata i, marojahan di hasatiaon ni Debata di padanNa laos patuduhon hatigoran nang hasintonganNa tu portibi on. Siala ni pambahenan ni Debata i ma, na mangonjar bangso i manongtong mangendehon ende na imbaru. Ende na imbaru on ma hataridaan roha mauliate nasida.

    Habalgaon huaso ni Debata na paluahon bangso Israel dipasingkop dibagasan Jesus Kristus. Natal boi do dilapati hagogok ni holong ni Debata tu nasa jolma dohot portibi on marhite huaso ni Debata dibagasan Jesus, Debata na gabe jolma. Haluaon na pinatupa ni Debata dibagasan Jesus Kristus dang terbatas be holan tu Israel alai manghangkam saluhut bangso nang nasa na tinompa i. I do umbahen didok parPsalmen asa pamujian tu Debata dang holan sian bangso Israel, dohot do nang sian nasa na tinompa i nang saluhut bangso. Pemulihan na pinatupa ni Debata di bagasan Jesus Kristus, i ma pemulihan total, sude naung sanga sego i hinorhon ni dosa. Di bagasan Jesus ma puncak / hagogok holong ni Debata.

    Digombarhon psalmen on do “ritual penobatan Raja”, Raja na sangap marmulia na monang manaluhon angka musu. Songon raja Daud uju mulak sian parporangan dung monang manaluhon musu ni Israel, ditomu-tomu angka jolma na nirajaanna marhite ende las ni roha nang tortor mardongan uning-uningan/ alat musik. Psalmen 98 on ma na gabe puncak halalas ni roha nasida di hamonangan manaluhon angka musu. Molo tarefleksihon di ngolu ni hakristenonta nueang, manongtong do habalgaon huaso ni Tuhan i margogoihon hita angka na porsea i. I do umbahen monang angka na porsea i manaluhon sorop  ni sibolis. Sorop ni sibolis na mangula di hadirion ni jolma i na sai mangela asa mangulahon dosa nang roha diri. Nang angka hamaolon ni ngolu na boi paholanghon jolma i sian Debata. Boi dihamonanghon saluhutna mardonganhon huaso ni Debata di bagasan Jesus Kristus.

    Marningot sude denggan basa ni Jahowa i, naung paluahon hita sian rante ni sibolis i, patut ma antong asa dang marnamontok hita pasahathon mauliate ni rohanta marhie ende pujipujian mardonganhon/ marangkup arbab, sarune dohot soara ni sangka. Tung saluhut ma tahe angka alat musik na adong i, on ma gombaran pamujian na totalitas. Pamujian tu Debata sasingkop ni singkopna. On do na pinangido ni psalmen on. Asa molo mamuji Tuhan ingkon total do, dang alang-alang. Ala Tuhan i pe patupahon haluaon di hita sian totalitas ni holongNa do na tangkas idaonta dibagasan Jesus Kristus.

    Di ay. 9 dipabotohon ia ulaon ni Tuhan i dang holan paluahon jolma i sian gonggoman ni sibolis pangago, alai dohot do laho manguhum. UhumonNa ma portibi on marhitehite hatigoran dohot angka bangso marhitehite hasintongan. Di hata Heber ia hasintongan didok “tsedeq”. Hata on jotjot dihonahon tu siihuthon Ibana, manang halak Kristen. Tsedeq lapatanna mangulahon na sintong. Borhat sian lapatan ni hata on ingkon mangulahon na sintong do molo gabe jolma siihuthon Kristus. Ingkon tandi ngoluna sian na asing na so siihuthon Kristus dope. Dang boi sarombang ngolu ni halak Kristen dohot angka jolma na nirajaan haportibion dope. I ma na gabe tanggungjawab ni halak Kristen saleleng mangolu dope.

    Marhite Psalmen 98 on diarahon asa sai tapujipuji Tuhan i, Tuhan na marhuaso mangatasi angka huaso-huaso na adong di sandok portibi on. Mangarahon nang saluhutna pangisi ni tano on mamestahon habalgaon habanga ni harajaon ni Tuhan i. Pamujian marangkup alat musik na adong di jolma i nang sian angka na tinompa rodi saluhut sian angka bangso na marragam i. Lumobi ma di pesta Natal na paduahon on, tung saluhut halak Kristen di sandok portibi on muba do las ni rohana sian na somal. I do patandahon naung diauhon halak Kristen di ngoluna, Debata na marhuraja di ngoluna nang di atas tano on.

    Songondia do hataridaan hasintonganNa di portibi on? Tontu marhite angka na manghaporseai Tuhan i. Gabe parhiteanNa ma hita patuduhon huhut mandalanhon sangkap hatuaon ni Debata. Boi ma idaon nang daion angka jolma na asing hasintongan ni Debata i marhite panggulmiton ngolu ni halak Kristen. Asa boi angka na asing i tartait gabe mangihuthon lomo ni roha ni Tuhan i nang dalan hasintongan na sian Tuhan i. Gabe tangkas ma tarida hatigoran, hasintongan nang haulion na tinompa ni Debata songon di mula ni panompaon i.

     

    III. PANIMPULI

    Pangantusionta taringot sada hal, laos dihatiha i do hita mambahen gombaran (framing) taringot aha naung taida, tabege, tahilalahon jala tahangoluhon. Molo talapati ngolunta on gabe sada kesempatan jala pasupasu sian Tuhan i, i do gabe hataridaan gombaran ni ngolunta. Kualitas ni ngolunta ditontuhon marhite “bingkai” na tabahen i. Molo diarahon hita asa mangendehon ende na imbaru di turpuk on, marangkup sude alat musik ala naung jumolo do Ibana patupahon angka halongangan di ngolunta. Angka halonganganNa naung patar diida jala didai angka jolma i mamuhai sian na jolo songon binaritahon di Padan na Robi, Padan na Imbaru sahat tu sisonari nang tu ari na mangihut. Ende na imbaru on diendehon dohot roha na imbaru nang pangalaho na imbaru. Ende na imbaru marlapatan “proses pembingkaian ulang” marhite pangulahonon na lobi denggan. Songon pandohan ni Reformator Martin Luther, gareja na tutu gareja na sai paimbaruhon panghobasionna (eklesia reformata semper reformanda).

    Antong taauhon ma haluaon na pinatupa ni Debata di ngolunta, ai tung na balga do parpambahenanNa, naung tangkas taida jala tahilalahon marhite Natal, Debata na olo gabe jolma. Marhite Jesus dipatuduhon Debata habalgaon ni holongNa nang huasoNa asa sonang nasa jolma na olo manjanghon haluaon na pinatupaNa i. Molo dung sonang angka na nirajaanNa i, adong ma balos na sian nasa jolma marhite na pasahathon ende pujipujian, ende na imbaru mardongan parhinaloan, uning-uningan gabe pujipujian nang hasangapon di Ibana. Amen.

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

    MINGGU, 29 DESEMBER 2024

    MINGGU DUNG NATAL

     

    1 TIMOTEUS 1: 12-17

    MANDOK MAULIATE DI SALUHUT DENGGAN BASA NI TUHAN I

    Pdt. Tumbur Siahaan, S.Th

     

    I. PATUJOLO

    Masuk  tu horong surat parmahanion do surat on, diparmahani ap. Paulus si Timoteus, ianakhonna mangihuthon partondion. Borhat sian pengalaman ni apostel I, di balga ni denggan basa ni Tuhan i naung sahat tu ibana. Panandaon ni ap. Paulus di denggan basaNa I, naeng gabe pangonjar hahinsaon ni roha di panghobasion ni si Timoteus dina mangulahon tohonan haparhaladoonna. Asa songon semangat ni ap. Paulus diulaon parbaritanaulion I, ala naung jumolo didai ibana denggan basa ni Tuhan I, na sai lambas roha ni Tuhan I marnida pangalaho ni ibana andorang so gabe apostelNa.

    Sada sian parrohaon ni Debata na lambas marroha I, naeng suan di roha nang pangalaho ni anak partondionna si Timoteus. Nunga jumolo dihangoluhon ap. Paulus parrohaon na songoni na sai lambas rohana di na manghobasi Tuhan ni marhite pararathon Barita na Uli i. Manang beha pe ragam ni hamaolon nang parungkilon sahat tu na talpe tu hamatean, manongtong do ibana sahat rodi ujung ni ngoluna mangahtindanghon Kristus Sipalua tu angka sipelebegu i. Naeng gabe tiruan ngolu ni ap. Paulus tu si Timoteus marhite surat on.

     

    II. HATORANGAN NI TURPUK

    Panindangion ni ap. Paulus di turpuk on boi disagi gabe 2, parjolo ay. 12 – 14 jala paduahon ay. 15 – 16. Na dua bagian on adong hasejajaronna, I ma na mangondolhon parngoluonna andorang so marhamubaon jala dung marhamubaon (gabe ap. Ni Kristus). Dihatindanghon ibana rumang ni holong ni Kristus jala secara langsung dipasahat ibana mauliate ni rohana tu Tuhan i. Ala dietong Tuhan I ibana jolma haposan, umbahen dipabangkit gabe parhaladona. I do apala na gabe ojahan ni ap. Paulus di na pasahathon mauliate ni rohana tu Tuhan Jesus Kristus. Tontu hak ni Tuhan I do mamillit ise na gabe parhaladoNa. Ndang pola manimbangi beha do parngoluon ni jolma na pinillitNa i. Saluhutna tung saguru lomo ni rohaNa sambaing do. Paretongan ni Tuhan I tu si Paulus na mandok “haposan” marojahan sian habasaronNa. Jala toho do paretongan I, ala tung haposan do si Paulus di angka na pinasahatNa tu ibana, na ingkon sihobasanna.

    Tung mananda diri do ap. Paulus ai didok ibana do “panginsahi, pangalele jala siulahon gogo (orang yang penghujat, penganiaya dan ganas). Songoni ma rumang ni ngoluna andorang so gabe apostel. Mangihuthon pikiran ni hajolmaon mansai bangkol do tarjalo roha. Alai molo di Debata ndang adong na so mungkin, ndang adong na so tarpatupa Debata, sian na bengkuk boi gabe tigor, sian na jogal boi gabe lampot, sian parjahat gabe jolma na burju, dna. I do na hinatindanghon ni ap. Paulus tu si Timoteus. Huaso holong ni Tuhan I boi maruba angka na so mungkin mangihuthon pamingkirionta.

    Sai na umbalga do holongNa sian rimasNa. Nang pe hea ibana gabe pangalele siihuthon Kristus di na so pamotoanna, ala dietong ibana I halomoan ni Debata. Alai tong do dietong ibana I gabe dosa, haru dosa na niula na so sian pamotoan pe ringkot do pardamean (pat. Heber 9:7; 3 Musa 5: 15-19). Mansai bagas do panolsolion ni dirina di angka ulaonna nasailaon I, na sai mangalelei siihuthon Kristus. Dibagasan panolsolionna I boi jumpangna holongsatia na sian Kristus i. songon nanidokna di ay.15 “nunga ro Kristus Jesus tu portibi on, paluahon angka pardosa; sian angka I do ahu na parjolo.” (Di antara orang berdosa, akulah yang paling berdosa).

    Reformator Martin Luther mandok “The recognition of sin is the beginning of salvation (= Pengenalan akan dosa adalah permulaan keselamatan= panandaonta di dosanta gabe mula ni haluaonta). “Be a sinner and sin mightily, but more mightily believe and rejoice in Christ” (=Jadilah orang berdosa, dan berdosalah dengan hebat, tetapi percayalah kepada Kristus dan bersukacitalah dalam Kristus lebih hebat). Tontu dang gabe didok hita asa mangulahon dosa, manang manuntun mardosa, ala gabe maralo tu surat Rom 6: 1-2. Lapatan ni pandohan ni Martin Luther I ma nang pe hita jolma pardosa, alai haporseaon tu Kristus boi mangatasi saluhutna dosa I, siala ni I do ingkon sai marlas ni roha hita.

    Molo tapamanat ay. 16 patuduhon klimaks panindangionna sahalak na mardosa, na sapatutna hona uhum, alai justru sabalikna do na nidapotna. “Alai ala ni on do, umbahen na diasii ahu: naeng jumolo marhite sian ahu patuduhonon ni Kristus sandok lambas ni rohaNa I, bahen tiruan di angka na naeng porsea.” Asa gabe hagogoon na mangonjar hinsa ni roha ni si Timoteus di ulaon panghobasionna tu joloan ni ari, asa disurathon ibana surat na on. Di Minggu dung pesta Natal on, ringkot do tapahusorhusor hata on, asa hit ape angka parhobas di tonga-tonga ni huria I, nang di angka panghobasion na asing pe, gabe hagogoon na mangonjar hinsa ni rohanta ma surat on. Ala naung jumolo tapaida-ida jala tadai balga ni holong ni roha ni Debata maradophon hita. Las ni rohanta di pesta Natal naung tahalashonon I gabe sai manambai semangatta mulaulaon, palashon roha ni Tuhan i.

    Jumpangma klimaks ni pamujion ni ap. Paulus di ay.17 “Hamuliaon dohot hasangapon salelenglelengna ma di Raja na so marmula I; I ma Debata na manongtong, na so dapot idaon, na mamunjung i.” Tarida sian ayat on parolop-olopon ni roha ni ap. Paulus din a manghamauliatehon denggan basa ni Tuhan i. Habagason roha mauliatena tu Kristus I, gabe sada panindangion na mansai arga di hadirion ni si Timoteus nang tu angka jolma siihuthon Kristus rodi ombas on. Haru tu si Paulus jolma na tardok “pangalele” songon I ma balga ni holong ni Kristus tu ibana. (Yun. “kharis” = kasih karunia; holong satia). Boi nilapatan: “parsangapion = penghargaan; pangasion = pengasihan; pambohalion = pembekalan. Angka on ma naung nilehon ni Tuhan I tu si Paulus, Timoteus nang tu hita angka parhobas di huria I, nang parhobas di ulaon na marragam i. Siala ni I tung tama do hita mandok mauliate tu Ibana, R%aja na marhuraja sian mula ni panompaonh I rodi panompaon na imbaru.

    Mandok mauliate di saluhut denggan basa n I Tuhan I, I do alus na niigil Tuhan I sian hita. Ala ndang tolapta laho mambalos angka denggan basaNa i. Holan roha mauliate do, alai roha mauliate na boi pinataridahon marhite parbue ni holong. Mamelehon sandok gulmit ni ngolunta nang nasa na adong di hita gabe pelean na hushus tu adopanNa. Molo nirimangan saluhut denggan basa ni Tuhan I, ndang habilangan hita jala ndang taretongan hita di ngolunta on.

     

    III. PANIMPULI

    Ingkon rajumanta do ia ngolunta on nunga diparbohali marhite bisuk nang hasintongan ni Hata ni Debata di nasa panghobasionta. Godang do jolma naung umboto jala mandai denggan basa ni Tuhan I, alai sai na bangkol dope pasahathon mauliate ni rohana. Tanda hamauliateon tu Tuhan I ndang holan di hata, alai lobi sian I ingkon tarida marhite parniulaan, panggulmiton ni ngolu siap ari. Songon pandok ni apostel Paulus di surat Pilippi 2: 12 “Mardongan biar dohot lomos ni roha ulahon hamu ma haluaonmuna!”

    Ringkot do tapataridahon roha mauliate di denggan basa ni Tuhan naung taparsaulihon di bagasan ngolunta. Tu ise? Parjolo tu na jumonok hita, isara ni dongan saripe, ianakhon, natuatua, hombar balok, dongan sahuta nang sahuria. Las ni roha di tingki8 Natal jotjot do dipatupa marhite pasahathon silehon-lehon tu na hurangan, tu na so marama so marina dna. Saluhutna I gabe responta/ alusta paboa jolma na porsea tu Tuhan i. Taulahon ulaon holong I dang asa lam ditambai angka ondeng I tu hita, ala nunga jumolo dipasahat Tuhan I tu hita ragam ni na ringkot di ngolu. Alai ala naung tatanda jala tadai do denggan basa ni Tuhan I di ngolunta on. AmeN

     

     

     

     

     

     

    SELASA,  31 DESEMBER 2024

    BORNGIN UJUNG TAON

     

    PSALMEN 37: 1-11

    PASAHAT MA NGOLUM TU TUHAN I.

    Pdt. Tumbur Siahaan, S.Th

     

    I. PATUJOLO

    Borngin parpudi di ujung ni taon 2024, marpungu hita di bagas joro on marparsaoran dohot Tuhan i marhite hataNa sian Psalmen 37 on. Somalna molo di ujung ni taon songon on, bahenonta ma rujiruji laho marnida angka aha ma naung niula dibagasan sataon na bagas on. Hombar tu hasomalan i, naeng sigatanta hata ni parpsalmen on asa dibagasan hatiuron sondang ni hasintongan ni Hata ni Tuhan i bahenonta rujiruji i. Psalmen on targoar unik, manang asing sian psalmen na somal, ala somalna psalmen marisihon ende pujipujian manang tangiang. Alai turpuk on marisihon pangajarion beha do hita marpangalaho di tonga-tonga ni parngoluon na gok hagedukon, halumlamon, godang sipaoto-oto jala hal na somal nama mangulahon dosa.

    Memang molo adong taboto pangalaho ni jolma na jungkat, mangoto-otoi donganna jala mamora ibana sian ulaon sisongoni, olo do mangapian, gondok roha marnidasa. Sipata tubu dibagasan roha laho manguhumi angka jolma na jungkat i. Hape sai godang dope jolma na olo mangulahon angka ulaon, na so parduli panghorhon ni ulaonnai boi manusai donganna jolma, istilah nuaeng “menghalalkan segala cara” asalma dapot na pinarsinta ni rohana. Adong muse molo pinaratehon ngolu ni jolma na tulus-tulus i, na tobok, na so manimbil sian hasintongan i gabe mangae ala ni ketidakadilan na masa. Angka na gale na ingkon niondingan sasintongna, hape dang dapot asi-asi.

    Marnida angka na masa i, diarahon parpsalmen on do hita asa unang olo tarrimas, manang gabe mangiburu rohanta maradophon jolma na jungkat i. Mangihuthon psalmen on ndang marlapatan pangalaho sisongoni. Dipaingot psalmen do sai na dapot do upana be, hombar tu naniulana. Ingkon boi lambas rohanta marnida angka na masa i, molo so olo pe paingoton, pinasahat ma tu Tuhan i na laho pasingothon. Ala Tuhan i do na marhak laho pajongjong uhum tu saluhut jolma.

     

    II. HATORANGAN NI TURPUK

    Mangihuthon parpsalmen on, ndang adong na hot di portibi on, nang di parngoluon on. Sai na mubauba do saluhutna. Boi do sadarion marbungaran, hape sogot nunga maheu. Digombarhon do ngolu ni angka parjahat i, songon duhutduhut, na sai sisabion do jambarna laos melos. Aha na dihaginjanghon sadarion, sogot boi do mago sangkidop mata. I do umbahen pola dipaingot hita sotung olo mohop ate-ate marnida angka siula parjahat jala unang mangiburu marnida angka siula hajungkingon. Boasa? Ala parngoluon nasida hagigian do i, hamatean do jambar nasida molo so olo marhamubaon.

    Hajahaton na pinaula nasida i palumlamhon pingkiranna, gabe so diboto lapatan ni ngolu na sasintongna. Sai dietong nasida manongtong ngolu nasida. Gabe dipatunduk tahi ni na jahat nama ngolu nasida. I ma hataridaan ni hagaleon ni daging songon pomparan ni si Adam na parjolo i, ngolu naung tarrante di huaso ni sibolis i. Bangko siula hajahaton, hajungkingon, dna, pataridahon ringkot ni jolma di Sipalua i. Ala ndang margogo jolma i paluahon dirina sian rante ni sibolis i. Dipaingot psalmen on hita, jolma na jahat manang na burju tong do ingkon bolusonta hamatean i. Alai di angka jolma na burju hangoluan na manongtong nama teaononna dung dibolus hamatean i.

    Hatiha dijou Tuhan i hita gabe ianakhonNa, asa olo hita marhamubaon, molo mate pe mate dibagasan Tuhan i, jala mangolu pe mangolu dibagasan Tuhan i. On ma holong satia na niula ni Debata dibagasan Jesus Kristus naung manghamonanghon hita marhite pamelehonon ni dirina tarsilang di Golgata. Molo najolo hita masuk tu horong na jahat jala mangolu di halumlamon, alai dung olo hita manjanghon Sipalua i, marhaimbaruon ma ngolunta. Marhite haporseaon tu Ibana, Jesus naung manobus hita sian dosa dohot hamatean i, taruli ma hita di haimbaruon i.

    Di angka naung manjalo Kristus gabe Sipalua di ngoluna, naung marhaimbaruon i, i do na talup na laho mangulahon parsuruon ni Tuhan i jala asa sai marhaposan tu Jahowa huhut mangulahon angka na denggan i. Molo satia hita mangulahon parsuruNa i, marhasonangan ma mangingani tano na nilehon ni Tuhan i. Saleleng taingani tano i manongtong ma mangaradoti haburjuon. Molo angka na jahat i, tung godang pe sinamot dapotna uju di ngoluna gabe marisuang doi saluhutna. Alai di angka na satia maradophon Tuhan i uju di ngoluna, manang sadia godang pe sinamot na didapotna uju di ngoluna sai na marguna do i. Ala mardonganhon Debata ibana saleleng ngoluna. Teanon nasida ma hangoluan na manongtong, inganan naung pinarade ni Tuhan i.

    Lapatan ni “tano” di ay. 3 (Ing. “land” = negeri, tano) adong do partalianna tu “tano parpadananan” (Ing. ‘promised land= tanah perjanjian). Mangihuthon Martin Luther, asa unang manadinghon tano i, sai hot ma mangingani tano i. Lapatanna asa mangolu ma jolma i hombar tu parpadanan naung niihot ni Debata tu ompu nasida, Abraham-Ishak-Jakob, gabe bangso na satia mangulahon parsuruon ni Tuhan i. Parngoluon nasida di tano parpadanan i patuduhon identitas (hadiron na tandi) songon bangso ni Debata, gabe pasupasu tu bangso na asing. Saleleng mangolu di tano i, sai marsigantung tu huaso ni Debata, na so boi manimbil maedebatahon debata sileban. Asa daion nasida ma denggan basa ni Jahowa saleleng ni ngoluna.

    Di angka jolma na sai nunut mulaulaon hombar tu na hinalomohon ni Tuhan i, jala satia marhaporseaon sai na taruli do di las ni roha na sian Tuhan i (Ing.”delight yourself in the LORD, ay. 4). Jala jolma na marlas ni roha dibagasan Tuhan i, sai na lehonon ni Tuhan i do na pinangido ni rohana. Di arahon parpsalmen do hita asa satia mardalan di dalan hasintongan ni Debata; tudos songon nidok ay. 8 “otapi rimas jala tadinghon mohop-mohop.... ai laho tu na jat do i. Sipata olo do hita tarrimas molo mangida jolma siulahon na jat, alai dipaingot hita sotung olo be madabu tu pangalaho sisongon i. Molo so olo muba angka na jahat i, nunga rade jambar nasida, “sai na siap do sogot angka parjahati (ay.9,a.).

    Alai di angka na manghaposi Jahowa, sai na teanon nasida ma tano silehonlehon ni Tuhan i, di tingki ngoluna di portibi on lumobi nang di ari sogot (ay.9.b). Sadalan do songon jamita ni Tuhan Jesus, na ginoaran Jamita di Dolok, “Martua ma na pogos tondi, ai di nasida do harajaon banua ginjang i”; “Martua ma na lambok roha, ai teanon nasida do tano on.” Jolma na lambok roha i ma jolma na so digohi mohop ni roha nang pangiburuon. Hataridaan ni jolma na lambok roha i ma haradeon laho paimahon mardongan lambas ni roha. Angka jolma sisongon on do na patut mangingani tano i.

    Taruli ma di hasonangan na sasintongna, sonang so hariboriboan di tano siteanon i, jala hahilashononna hinadeak ni hadameon (ay.11). Ayat 11 on martudutudu tu harajaon banua ginjang, sambulo ni tondi ni angka na porsea i. Inganan na manongtong di angka jolma na satia pasahathon ngoluna tu adopan ni Tuhan i, na sai unduk tu hagogoon huaso ni Tuhan i, na tuk paluahon jolma i sian ragam ni ihot-ihot ni sibolis i. Sai na martua ma hita na olo mangasahon Tuhan i di ngolunta.

     

    III. PANIMPULI

    Sai hot ma hita manghaposi Tuhan i saleleng di ngolu on. Taruli ma hita di halongangan sipatupaon ni Tuhan i di ngolunta. Taarahon ma dompak pandang ni ngolunta on tu adopan ni Tuhan i. Unang olo hita tartait laho manguhumi angka jolma na sai mangolu dope di hajahaton nang halumlamon ni ngolu. Adong Debata na marhak gabe panguhum na sintong. Sandok tapasahat ma sude aha na gabe sipikkiran nang na pinarsinta ni rohanta i tu tangan ni Debata na gok huaso i. Asa nasa ulaonta na humurang dibagasan na sataon bolon i tadinghononta, jala dang taulahi muse tu taon na mangihut. Isionta ma taon na naeng sibasa-basaon ni Tuhan i marhite angka ulaon na marguna, na marlapatan di humaliangta.

    Mardonganhon Tuhan i, sai na margogo do hita laho mandalani ari-ari ni ngolunta. Nang pe gok galumbang ni ngolu na taadopi, na sipata mambahen hita madabu tu pangiburuon nang panaritaon, alai sotung taloas i mangarajai roha nang pikkiranta. Alai sai mian ma lambas ni roha nang lambok ni roha di hadirionta. Di angka pangalaho sisongoni do na hinalomohon ni Tuhan i, jala na talup taruli di ragam ni pasu-pasu na sian Tuhan i. Teanonta ma tano habaoran ni pasupasu na gok situak ni loba saleleng mangolu, jala sai mangolu ma panghirimon di tano parpadanan inganan na manongtong rap marhasonangan dohot Tuhan i di banua ginjang, surgo sambulo ni tondita i, amen.

     

  • You might also like

    Tidak ada komentar:

    Posting Komentar

Cari Blog Ini

Diberdayakan oleh Blogger.

Mengenai Saya

Foto saya
Pematangsiantar, Sumatera Utara, Indonesia
Pengamat Sosial

Bertumbuh dalam Allah 2025-07-07

Usahakanlah supaya engkau layak di hadapan Allah. –2 Timotius 2:15 Baca: 2 Timotius 2:14-16, 22-26 Pada tahun-tahun pertamanya sebagai seora...

Halaman FB